Như đã đề cập ở phần nội dung “Vì sao giá ô tô ở Việt Nam cao hơn nước ngoài”, có hai yếu tố tác động chủ yếu lên giá xe ô tô tại Việt Nam gồm Thuế Tiêu thụ Đặc biệt và Lệ phí trước bạ. Bài viết này, tôi xin đề cập sâu hơn đến yếu tố quan trọng nhất là Thuế Tiêu thụ Đặc biệt.

(Bài 1: Vì sao giá ô tô ở Việt Nam cao hơn nước ngoài?)

Thuế Tiêu thụ Đặc biệt là gì?

Trước hết, cần hiểu cơ bản về khái niệm Thuế Tiêu thụ Đặc biệt, cụ thể hơn là Thuế Tiêu thụ Đặc biệt đối với mặt hàng ô tô, chủ thể chính chúng ta đang bàn tới.

Hiểu cơ bản, Thuế Tiêu thụ Đặc biệt là loại thuế gián thu đánh vào một số hàng hóa và dịch đặc biệt do các doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ tại Việt Nam. Sắc thuế này do các cơ sở trực tiếp sản xuất ra hàng hoá, cung cấp dịch vụ hoặc các doanh nghiệp phân phối nộp nhưng người tiêu dùng là người chịu thuế vì thuế được cộng vào giá bán.

Lưu ý chữ “đặc biệt” ở tên loại thuế này. Lý do gọi loại thuế này là “đặc biệt” bởi các loại hàng hóa, dịch vụ thuộc diện chịu thuế không được khuyến khích tiêu dùng, sử dụng.

Đặc điểm chung của những hàng hàng, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là nếu tiêu dùng quá mức sẽ không có lợi cho sự phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội. Chẳng hạn như gây lãng phí, mê tín dị đoan, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, gây ô nhiễm môi trường. Các bạn có thể tìm thấy những điểm chung khi xem bảng thống kê các hàng hoá và dịch vụ đang chịu thuế tiêu thụ đặc biệt ở Việt Nam.

Hàng hóa thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

1.     Thuốc lá điếu, xì gà và các chế phẩm khác từ cây thuốc lá

2.     Rượu

3.     Bia

4.     Xe ô tô dưới 24 chỗ

5.     Xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi lanh trên 125 cm3

6.     Tàu bay

7.     Du thuyền

8.     Xăng các loại

9.     Điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống

10. Bài lá

11. Vàng mã, hàng mã ((không bao gồm hàng mã là đồ chơi trẻ em, đồ dùng dạy học)

Dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

12. Kinh doanh vũ trường    

13. Kinh doanh mát-xa (massage), karaoke

14. Kinh doanh casino; trò chơi điện tử có thưởng bao gồm trò chơi bằng máy jackpot, máy slot và các loại máy tương tự

15. Kinh doanh đặt cược  gồm: Kinh doanh đặt cược thể thao, giải trí và các hình thức đặt cược khác theo quy định của pháp luật.

16. Kinh doanh gôn (golf) bao gồm bán thẻ hội viên, vé chơi gôn

17. Kinh doanh xổ số

* Theo Điều 2 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 (sửa đổi bởi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi 2014 và hướng dẫn tại Nghị định 108/2015/NĐ-CP)

 Riêng đối với mặt hàng ô tô, lý do loại phương tiện (hàng hoá) này phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là bởi ô tô được xếp vào nhóm hàng hóa xa xỉ và chưa thực sự cần thiết khi sử dụng tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, ô tô không được khuyến khích sử dụng do hạ tầng giao thông còn yếu, tình trạng tai nạn và ùn tắc vẫn đang là “vấn nạn”.

Cũng cần nhìn nhận một cách khách quan là không chỉ Việt Nam có thuế tiêu thụ đặc biệt mà nhiều nước trên thế giới cũng đang áp dụng. Thuế tiêu thụ đặc biệt là thuế đánh vào những hàng hoá, dịch vụ không khuyến khích tiêu dùng, sử dụng theo điều kiện riêng của từng quốc gia, vùng lãnh thổ.

Ví dụ Thụy Điển gọi sắc thuế này là “Thuế Đặc biệt”, Pháp lại có tên gọi là Thuế Tiêu dùng Đặc biệt. Tùy vào điều kiện phát triển kinh tế – xã hội và từng giai đoạn phát triển của mỗi nước mà đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là khác nhau.

Hiểu cơ bản như vậy, chúng ta sẽ nhận thấy rằng ở thời điểm này, ô tô vẫn đang là mặt hàng không được khuyến khích sử dụng mặc dù nó đóng góp không nhỏ vào ngân sách nhà nước thông qua thuế, phí và lệ phí.

Do có tính chất “giai đoạn” nên hy vọng ô tô được rút khỏi danh mục chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là hoàn toàn có cơ sở. Tuy nhiên, hy vọng đó chỉ thành hiện thực khi hạ tầng giao thông tốt, hệ thống quản lý và quy hoạch giao thông hoàn thiện và quan trọng nhất, ý thức và trách nhiệm khi tham gia giao thông của từng người dân cao lên, qua đó cơ bản giải quyết được tình trạng tai nạn, ùn tắc.

Nói trắng ra là, nếu vẫn còn vô số người rượu bia khi lái xe, vượt đèn đỏ, lấn làn, leo lề, bấm còi vô ý thức, tạt đầu xe khác, vi phạm tốc độ… thì đừng bao giờ mơ giá xe giảm xuống nhờ được “gỡ” thuế tiêu thụ đặc biệt. (Chủ đề này chúng ta sẽ thử bàn luận thêm ở một bài viết khác).

Thuế Tiêu thụ Đặc biệt với ô tô hiện nay tại Việt Nam

Trước đây, thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô nhập khẩu được tính trên giá tính thuế nhập khẩu ô tô (giá CIF) + thuế nhập khẩu.

Tuy nhiên, kể từ ngày 1/1/2016, cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng ô tô đã có sự thay đổi.

Theo quy định tại Nghị định 108/2015/NĐ-CP ngày 28/10/2015 của Chính phủ, thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng với mặt hàng ô tô chở người dưới 24 chỗ ngồi sẽ được tính trên GIÁ BÁN của nhà nhập khẩu hoặc nhà sản xuất.

Chi tiết hơn với xe nhập khẩu, Nghị định 108 quy định “giá làm căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá bán của cơ sở nhập khẩu nhưng không được thấp hơn 105% giá vốn xe nhập khẩu. Giá vốn xe nhập khẩu bao gồm: Giá tính thuế nhập khẩu cộng (+) thuế nhập khẩu (nếu có) cộng (+) thuế tiêu thụ đặc biệt tại khâu nhập khẩu. Trường hợp giá bán của cơ sở nhập khẩu ô tô dưới 24 chỗ ngồi thấp hơn 105% giá vốn xe nhập khẩu thì giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá do cơ quan thuế ấn định theo quy định của pháp luật về quản lý thuế”.

Với xe sản xuất, lắp ráp trong nước, Nghị định 108 quy định “giá làm căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá bán của cơ sở sản xuất nhưng không được thấp hơn 7% so với giá bình quân của các cơ sở kinh doanh thương mại bán ra. Giá bán bình quân của các cơ sở kinh doanh thương mại để so sánh là giá bán xe ô tô chưa bao gồm các lựa chọn về trang thiết bị, phụ tùng mà cơ sở kinh doanh thương mại lắp đặt thêm theo yêu cầu của khách hàng. Trường hợp giá bán của cơ sở sản xuất, lắp ráp ô tô dưới 24 chỗ ngồi thấp hơn 7% so với giá bán bình quân của cơ sở kinh doanh thương mại bán ra thì giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt là giá do cơ quan thuế ấn định theo quy định của pháp luật về quản lý thuế”.

Như vậy, hiểu ngắn gọn là thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô hiện nay sẽ được tính trên giá bán ô tô thay vì giá vốn, có nghĩa là sẽ được tính trên cả một số chi phí khác như kho vận, marketing… cùng lợi nhuận của doanh nghiệp.

Cũng chính vì cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt mới nên lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu theo các FTA (hiệp định thương mại tự do) mà Việt Nam tham gia sẽ không có tác động nhiều lên giá bán lẻ ô tô tại Việt Nam.

Thử lấy một ví dụ. Kể từ ngày 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã chính thức có hiệu lực. Theo lộ trình cắt giảm thuế quan của EVFTA, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo Nghị định về Biểu thuế xuất khẩu ưu đãi, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện Hiệp định Thương mại tự do giữa Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Liên minh châu Âu giai đoạn 2020 – 2022. Trong đó, dự kiến thuế suất thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ các nước thuộc khối EU sẽ giảm 7% so với trước đó.

Giả sử thuế nhập khẩu ô tô từ các nước châu Âu năm 2021 giảm 7%, giá bán lẻ của các loại ô tô xuất xứ từ châu Âu cũng sẽ không giảm tương ứng với số thuế được giảm.

Theo giải thích của một nhà nhập khẩu ô tô hạng sang, do thuế tiêu thụ được biệt thu trên GIÁ BÁN xe nên để tránh lỗ, doanh nghiệp sẽ phải nâng mức lợi nhuận dự tính trên mỗi xe nhập khẩu lên ít nhất 50%. Sau khi tính đầy đủ các loại chi phí và thuế, tỷ lệ giảm giá bán xe sẽ chỉ tương đương một nửa số thuế nhập khẩu được giảm. Ví dụ, nếu số tiền thuế nhập khẩu giảm cho một chiếc xe tương đương 100 triệu đồng thì trên thực tế, mức giảm giá bán xe nhờ giảm thuế cũng chỉ vào khoảng 50 triệu đồng.

Biểu Thuế Tiêu thụ Đặc biệt ô tô áp dụng từ năm 2018

(Phần thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô trích từ Biểu Thuế Tiêu thụ Đặc biệt năm 2018 ban hành theo Luật Thuế Giá trị gia tăng, Luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt và Luật Quản lý thuế sửa đổi 2016).

STT

Hàng hóa, dịch vụ

Thuế suất

(%)

4

Xe ô tô dưới 24 chỗ

a) Xe ô tô chở người từ 9 chỗ trở xuống, trừ loại quy định tại các Điểm 4đ, 4e và 4g của Biểu thuế quy định tại Điều này

- Loại có dung tích xi lanh từ 1.500 cm3 trở xuống

35

- Loại có dung tích xi lanh trên 1.500 cm3 đến 2.000 cm3

40

- Loại có dung tích xi lanh trên 2.000 cm3 đến 2.500 cm3

50

- Loại có dung tích xi lanh trên 2.500 cm3 đến 3.000 cm3

60

- Loại có dung tích xi lanh trên 3.000 cm3 đến 4.000 cm3

90

- Loại có dung tích xi lanh trên 4.000 cm3 đến 5.000 cm3

110

- Loại có dung tích xi lanh trên 5.000 cm3 đến 6.000 cm3

130

- Loại có dung tích xi lanh trên 6.000 cm3

150

b) Xe ô tô chở người từ 10 đến dưới 16 chỗ, trừ loại quy định tại các Điểm 4đ, 4e và 4g của Biểu thuế quy định tại Điều này

15

c) Xe ô tô chở người từ 16 đến dưới 24 chỗ, trừ loại quy định tại các Điểm 4đ, 4e và 4g của Biểu thuế quy định tại Điều này

10

d) Xe ô tô vừa chở người, vừa chở hàng, trừ loại quy định tại các Điểm 4đ, 4e và 4g của Biểu thuế quy định tại Điều này

- Loại có dung tích xi lanh từ 2.500 cm3 trở xuống

15

- Loại có dung tích xi lanh trên 2.500 cm3 đến 3.000 cm3

20

- Loại có dung tích xi lanh trên 3.000 cm3

25

đ) Xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng sinh học, trong đó tỷ trọng xăng sử dụng không quá 70% số năng lượng sử dụng

Bằng 70% mức thuế suất áp dụng cho xe cùng loại quy định tại các Điểm 4a, 4b, 4c và 4d của Biểu thuế quy định tại Điều này

e) Xe ô tô chạy bằng năng lượng sinh học

Bằng 50% mức thuế suất áp dụng cho xe cùng loại quy định tại các Điểm 4a, 4b, 4c và 4d của Biểu thuế quy định tại Điều này

<span style="backgro