Mãnh liệt tinh thần... đô thị

Tư vấn | Quỳnh Như 21/08/2024 11:01

Gần đây thấy nhiều người dị ứng cái từ "đô thị" (urban) khi nói đến xe cộ.

Xe cứ có chữ “đô thị” (urban, city) là đồ rẻ tiền? chỉ dành cho người thừa tiền? chỉ là chiếc xe đồ chơi? … Không khó để đọc được những câu hỏi hay các cuộc cãi vã dạng này trên các mạng xã hội đầy thị phi, nhất là ở thời điểm khi dòng xe nhỏ “tiny-toon” đang được quan tâm.

Nhưng vì sao xe với thiết kế định hướng phục vụ nhu cầu đi lại đô thị (tạm gọi là xe đô thị) hay bị xem thường? Vỏ mỏng? kết cấu bèo, giá rẻ?

Thật ra, những bình loạn dạng này cũng dễ hiểu - nhất là ở thị trường mà phần lớn người tiêu dùng mua sắm vẫn dựa trên cảm tính và sự “nghe nói”, thay vì những kiến thức chuyên môn hay tư duy logic.

Trước hết, ta cần hiểu thế nào là chiếc xe đô thị? Về cơ bản, các dòng xe với định hướng này đều nhắm đến đáp ứng nhu cầu che mưa nắng, đi lại gia đình; phục vụ nhu cầu đơn giản hằng ngày của một người dân sinh sống trong thành phố, với hạ tầng giao thông tương đối tốt, không có các yếu tố ngoại lai như gồ ghề, ngập nước hay đá cuội (chú cuội thì chắc nhiều?).

Với tiêu chí đó, xe đô thị có đặc điểm riêng so với các anh em khác trong cùng họ ô tô.

Về vận hành, thay vì hướng tới trải nghiệm tốc độ hay đích đến xa xôi (phạm vi hoạt động lớn), xe thiết kế hướng đô thị tập trung hơn vào sự tiện dụng và giúp những chuyến hành trình hằng ngày trở nên “dễ thở”. Chú trọng sự nhẹ nhàng, trọng lượng thấp, thói quen di chuyển điềm đạm, xe đô thị cũng “chê” những cỗ máy hàng trăm mã lực, hệ thống treo theo kiểu cảm giác lái hứng khởi hay 6789, phanh khổng lồ cho đường đua… vốn đều phức tạp và đắt đỏ.

Xe đô thị cũng từ bỏ những vật liệu cao siêu, những tấm ốp gầm dày dặn… vì nhà sản xuất không có ý định tạo ra một mẫu xe trèo đá dưới suối hay đi vào đường sỏi trên vùng cao nào đó. Cách chọn vật liệu, tính năng... cũng theo đó mà khác biệt. Một gói an toàn có thể cùng tên gọi, nhưng thông số và cách phản ứng trước tình huống trên một xe đô thị sẽ rất khác với xe ngoài đô thị, xe "all-in-one".

Trên tinh thần đó, kể cả khi bạn thấy chiếc xe dáng SUV hầm hố, gầm xe chắc chắn trống huếch. Nhưng đây là sự trống vắng có chủ ý, ko phải “ăn bớt” như cách tư duy của những kẻ sân si thấp trí tuệ.

Dĩ nhiên, xe phục vụ đi lại đô thị có những đặc tính riêng. Một tiêu chí quan trọng là điều khiển dễ dàng. Hiển nhiên, xoay sở trong phố đòi hỏi rất nhiều tương tác người-xe, khác với vô lăng tay ga giữ nguyên hàng tiếng đồng hồ trên cao tốc. Chính vì thế, những đặc điểm như quay đầu bán kính hẹp, vô lăng nhẹ, ga không sốc, phanh “dịu dàng”, ít truyền phản hồi từ mặt đường… là rất quan trọng. Cơ chế điều khiển cũng phải dễ để không gây stress.

Không ai muốn một hành trình từ nơi làm về nhà lại căng thẳng như chạy 1 vòng Nurburgring để ăn thành tích cả. Nếu đã từng lái một chiếc xe đua đích thực, hay cỗ máy offroad đích thực, bạn sẽ thấy nó còn hơn cả hành xác. Ghế trên xe đô thị có thể không cần thoải mái để chiều mông người lái nửa ngày, nhưng ra vào phải dễ, vệ sinh phải dễ…

Một đặc thù xe đô thị cũng thường được nhiều thành viên trong gia đình cùng sử dụng, đặc biệt là phụ nữ, người trẻ tuổi hoặc cao tuổi - những người ít khi cầm lái khi đi xa. Do đó, việc vận hành dễ, ít công nghệ rườm rà, ít yếu tố tiềm ẩn rủi ro sai sót… càng quan trọng.

Về thiết kế, xe đô thị thường duy trì triết lý đơn giản về ngoại hình, với thân vỏ vuông phẳng “dễ gò và sơn lại”, vỏ hình hộp tối ưu không gian nội thất. Xe chạy chậm cũng không cần các đường nét uốn éo để tối ưu khí động học hay giảm tiếng ồn do gió máy. Một nét đặc thù là xe đô thị cũng thường ngắn, đồng thời có bề ngang hẹp để dễ luồn lách. Lớp vỏ mỏng, khung gầm với nhiều điểm triệt giảm lực tác động, thậm chí túi khí nắp ca pô... cũng là tính năng dễ thấy, nhằm hạn chế rủi ro cho người đi bộ hay phương tiện thô sơ vốn tràn ngập phố.

Xe đô thị cũng cần quay đầu dễ, bởi đây là thao tác rất phổ biến trong đời sống xe cộ đô thị. Bán kính quay đầu gọn gàng, vô lăng nhẹ, tỉ số cao… là những đặc điểm cần có, dù chúng đi cùng rủi ro bổ ngửa nếu xe chạy nhanh. Đó cũng là một lý do các nhà sản xuất thường hạn chế đáng kể tốc độ và khả năng tăng tốc của xe đô thị. Bạn muốn cả hai? Dễ thôi, nhưng đắt tiền.

Có thể thấy, mỗi trong số những đặc tính trên đều là sự đánh đổi. Sự nhỏ gọn và ít được gia cố cũng đồng nghĩa với mức độ an toàn sẽ hạn chế, đặc biệt là khi va chạm với phương tiện lớn ở tốc độ cao. Thực tế, ngay khi xe đô thị cỡ nhỏ thành hình, Mỹ đã ngay lập tức áp đặt các quy định về đường phố và khu vực vận hành dành cho dòng xe này để đảm bảo an toàn.

Tuy nhiên, tất cả những đặc điểm định hướng đô thị tạo ra nhiều lợi thế như giá thành thấp, sử dụng thuận tiện, chi phí bảo dưỡng rẻ, dễ sửa chữa…

Đó là nhìn từ phía người dùng, còn ở góc độ nhà quản lý thì sao. Xe tối ưu cho đô thị, dù ở phân khúc nào, cũng đều giúp giải quyết nhiều vấn đề về ùn tắc giao thông, chỗ đỗ xe, tiết kiệm nhiên liệu, giảm khí thải (hay thậm chí không khí thải với những chiếc xe điện chạy pin cỡ nhỏ), là điều mà bất cứ chính quyền đô thị nào cũng ao ước.

Như thế, rõ ràng “đô thị” không phải là điểm yếu, mà là một thế mạnh – miễn là nó được đặt đúng chỗ trong thế giới xe. Thực tế thế giới đã chứng minh, xe đô thị từ lâu luôn là một phần quan trọng của giao thông, nhất là khi đô thị hoá đang bùng nổ nhanh chóng. Với đặc thù dân đông, lại thích tụ tập ở thành phố lớn, Việt Nam càng cần những chiếc xe đô thị có chất lượng và thực sự hữu ích.

Người Việt có một thiệt thòi là không được trải nghiệm xe đô thị từ sớm như dân cư ở nhiều quốc gia phát triển khác. Thực tế này cũng tạo ra những thị hiếu có phần “nguy hiểm”, khi cứ bốn bánh thì sẽ là ô tô. Không khó để tìm thấy trên tóc tóc hay diu túp những hình ảnh xe đô thị cỡ nhỏ phóng cả trăm km/giờ với tài xế tươi cười vui vẻ. Đây chưa thể phê phán là sự ngu ngốc, nhưng rõ ràng là biểu hiện của việc chưa lường trước được những rủi ro – thứ khó mà “dạy khôn” được trừ khi ai đó tự trải nghiệm để mà sáng sủa đầu óc ra, ấy là nếu trải nghiệm xong mà vẫn còn lái được xe.

Nói chung, mỗi nhà sản xuất trong concept chung về xe đô thị, cũng có những quan điểm riêng về sản phẩm. Lựa chọn đúng là rất quan trọng. Người mua xe cần hiểu rõ mình cần gì, muốn gì và sẵn sàng đánh đổi thứ gì để lấy thứ gì.

Mong rằng, người tiêu dùng xứ ta ngày càng hiểu biết, hãng sản xuất ngày càng thẳng thắn và chăm chút, chính sách ngày càng ủng hộ…, để xe đô thị sớm “có chỗ đứng” và “cứng đúng chỗ đó”, thật sự trở thành loại hình phương tiện che mưa nắng hợp túi tiền, dễ sử dụng và an toàn trong phố đông, đóng góp tích cực cho cộng đồng và môi trường sống.

Nguồn: Nguyễn Thúc Hoàng Linh