Đề xuất lộ trình chuyển đổi 400.000 xe xăng sang điện tại TP HCM

TP HCM đang xây dựng lộ trình mạnh tay nhằm chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang điện trong vòng 3 năm, với đích đến là cấm hoàn toàn xe xăng phục vụ giao hàng và xe ôm công nghệ từ đầu năm 2029. Cùng với đó là hàng loạt chính sách khuyến khích tài xế, doanh nghiệp, đồng thời phát triển hạ tầng sạc, kiểm soát khí thải tại các khu vực ô nhiễm cao.

Bắt buộc dùng xe điện khi đăng ký mới từ năm 2026

Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM (HIDS) vừa công bố dự thảo đề án chuyển đổi xe máy xăng sang điện dành cho các tài xế xe công nghệ và giao hàng. Theo ông Lê Thanh Hải – Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế (thuộc HIDS), từ đầu năm 2026, mọi tài xế khi đăng ký mới trên các ứng dụng sẽ bắt buộc phải dùng xe điện. Trong khi đó, các xe xăng đang hoạt động sẽ được chuyển đổi dần và hoàn tất vào cuối năm 2028.

Cụ thể, thành phố đặt mục tiêu đến cuối năm 2026 sẽ chuyển đổi 30% số lượng xe hiện có. Con số này tăng lên 80% vào năm 2027 và hoàn tất 100% vào năm 2028. Đến đầu năm 2029, xe máy xăng chính thức bị cấm trong hoạt động giao hàng và xe ôm công nghệ.

Chính sách hỗ trợ tài xế chuyển đổi sớm

Dự thảo đưa ra nguyên tắc “chuyển đổi sớm, hưởng lợi nhiều”. Trong hai năm đầu, tài xế sẽ được hỗ trợ ít nhất 2% lãi suất vay mua xe điện, đồng thời được miễn thuế VAT và lệ phí trước bạ. Sang năm thứ ba, mức hỗ trợ này sẽ giảm còn 50%.

Ngoài ra, thành phố sẽ trích ngân sách hỗ trợ hàng chục nghìn tài xế thuộc diện khó khăn và cận nghèo. Song song, các ứng dụng công nghệ sẽ đồng hành bằng cách tặng điểm thưởng 500 – 1.000 đồng mỗi chuyến xe điện, qua đó tăng thu nhập cho tài xế và thúc đẩy xu hướng chuyển đổi phương tiện thân thiện môi trường.

Phát triển hạ tầng: từ bản đồ pin đến trạm sạc di động

Một trong những băn khoăn lớn nhất là thiếu trạm sạc. Hiện TP HCM mới có khoảng 50 điểm đổi pin, nhưng dự kiến sẽ có thêm hai doanh nghiệp đầu tư hạ tầng trong thời gian tới. Một tổ liên ngành gồm Sở Xây dựng, ngành điện và lực lượng PCCC đã được thành lập để khảo sát các chung cư, tòa nhà và xây dựng bản đồ các điểm có thể lắp đặt trạm sạc. Đây sẽ là cơ sở để kêu gọi đầu tư và xây dựng chính sách khuyến khích phát triển hạ tầng sạc di động.

Đặc biệt, tại các khu nhà trọ – nơi nhiều tài xế sinh sống – cơ quan chức năng sẽ kiểm tra hệ thống điện định kỳ để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng xe điện.

Khí thải – bài toán môi trường và ngân sách

Theo ông Hải, chuyển đổi xe điện là một phần trong kế hoạch thực hiện Chỉ thị 20 của Thủ tướng về bảo vệ môi trường. Để bù chi phí ưu đãi như miễn thuế, lệ phí và hỗ trợ lãi suất, TP HCM dự kiến sử dụng nguồn thu từ tín chỉ carbon. Đồng thời, đề xuất Trung ương phân cấp để triển khai chính sách một cách chủ động và hiệu quả.

TP HCM cũng đang lấy ý kiến về việc hạn chế xe xăng, dầu tại các khu vực có mức ô nhiễm cao. Những giải pháp kiểm soát song song với chính sách đất đai sẽ được triển khai để tạo điều kiện phát triển trạm sạc và bến bãi trong giai đoạn tới.

Giai đoạn hai: mở rộng kiểm soát xe cá nhân, taxi và công cộng

Sau khi hoàn tất đề án chuyển đổi xe buýt sang năng lượng xanh, TP HCM đang xây dựng giai đoạn hai của đề án kiểm soát khí thải. Dự kiến trình UBND và HĐND thành phố vào quý IV/2025, đề án sẽ mở rộng đối tượng hỗ trợ sang xe cá nhân, taxi, xe công nghệ, với các chính sách thu mua xe cũ và hỗ trợ đổi sang phương tiện dùng năng lượng sạch.

Lộ trình cũng sẽ đi kèm kế hoạch phân vùng khí thải, cấm xe xăng dầu tại các khu vực như trung tâm TP HCM, Cần Giờ, Côn Đảo… Thành phố hướng đến mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ xe buýt sử dụng năng lượng thân thiện môi trường, và kiểm soát khí thải đến tầm nhìn 2050.

Áp lực từ số lượng xe khổng lồ

Tính đến tháng 6/2025, TP HCM đang quản lý hơn 9,6 triệu phương tiện, trong đó gần 8,6 triệu là xe máy. Số lượng xe tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, riêng ôtô tăng đến 9%. Khí thải từ xe máy chiếm 90% tổng lượng phát thải CO và HC, vốn gây hại trực tiếp đến sức khỏe người dân.

Theo tính toán, nếu kiểm soát hiệu quả, thành phố có thể giảm hơn 56.000 tấn khí CO và 4.400 tấn HC mỗi năm – con số đủ để thay đổi đáng kể chất lượng không khí đô thị.

Theo Vnexpress