ADAS (Advanced Driver Assistance Systems) hay hệ thống hỗ trợ lái xe, đang là cuộc đua trang bị an toàn trên các dòng xe đời mới và được không ít người coi như "bài thuốc bách bệnh" cho các tình huống xử lý lái xe an toàn trên đường. Nào là : phanh tự động, tự bẻ lái bám làn, tự giữ khoảng cách an toàn với xe trước, .v.v.
Sắp hết một nhiệm kỳ sử dụng, Subaru XV của tôi từng hãnh diện là một trong những chiếc có trang bị ADAS (Eyesight) sớm và có độ tin cậy cao trên thị trường xe phổ thông ở VN thời điểm đó. Ngay tuần đầu tiên sử dụng, tôi mém vỡ mông với ADAS, còn lơ xe thì được một cú đứng tim. Là tính năng phanh tự động khẩn cấp kích hoạt khi gặp một xe máy ẹo làn phía trước. Em XV kêu ré lên và phanh cái hự. Hú hồn không có anh nào hôn phía sau!
Thực tế tôi không bất ngờ với tình huống như cơm bữa trên đường SG như thế, nên phanh cơm của tôi hoạt động dịu dàng hơn thế nhiều. Nhưng "Con mắt Subaru" được lập trình theo chuẩn lái xe Nhật và quốc tế, nó không thuộc thói quen đi xe, nhất là xe máy, của người Việt.
Phải nói là Subaru sợ nhất người Việt đi xe máy. Cứ thấy một anh loạng choạng uốn lượn phía trước là đèn cảnh báo chớp loạn lên và phanh tự động sẵn sàng khẩn cấp. Mỗi lần như thế, khả năng bẹp mông vô xưởng là rất cao! Vì vậy, sau một thời gian trải nghiệm, lên xe là tôi tắt béng tính năng thông minh này đi và tự bảo : Mình thông minh hơn nó!
Nhưng ở đời đi đêm lắm gặp ma thôi. Một ngày không đẹp giời, trong lúc hơi lơ đãng với dòng sông Thị Nghè, tôi đã cho em XV vuốt má một anh GLC khi anh này giảm tốc đột ngột. Một cú vuốt vô xưởng, nhưng may chỉ đau ví thôi chứ hai xe tạt vô lề an toàn luôn, không nhảy ra khỏi xe cãi nhau cho hổ vồ!
Từ đó, tôi không bao giờ nhấn tắt tính năng phanh khẩn cấp tự động của em XV nữa. Tôi bắt đầu học lắng nghe cũng như hiểu tính cách em ấy một cách nghiêm túc. Khi hai bên hiểu nhau hơn, thì mọi sự phối hợp ăn khớp, nhịp nhàng, hiếm khi phải bất ngờ vì nhau nữa. Tôi cũng không còn thấy khó chịu với tính quá ư cẩn thận, thậm chí hơi nhát của em í. Thực tế đời tài xế nói với tôi là : cẩn thận không bao giờ thừa. Thậm chí nhát tí cũng được, nhường nhịn tí cũng tốt.
Theo khảo sát của Cục quản lý đường cao tốc và an toàn giao thông quốc gia Mỹ, ADAS có khả năng giảm khoảng 62% tổng số ca tử vong do giao thông ở quốc gia này. Một nghiên cứu khác ở Anh cho thấy hệ thống này có thể làm giảm tần suất tai nạn đường bộ ở đây trên 23% tương ứng với khoảng 19.000 vụ. Trong đó Phanh khẩn cấp tự động được xem là có đóng góp quan trọng hàng đầu, giúp giảm 3 trong số 4 loại tai nạn thường gặp nhất – giao lộ (28%), đuôi xe (27,7%) và tai nạn cho người đi bộ (28,4%).
TUY NHIÊN, lợi ích mà ADAS mang lại chỉ hữu hiệu khi được (người lái xe) sử dụng đúng cách. Một khảo sát của công ty Bảo hiểm Anh cho thấy :
- 30% lái xe không sử dụng hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng (Adaptive Cruise Control) với lý do nhiều nhất được đưa ra là : Tôi muốn điều khiển phương tiện chứ không phải bị nó điều khiển!
- Tính năng thứ hai bị tài xế ghét là hỗ trợ giữ làn đường. Gần 1/4 số tài xế (23%) cho biết họ đã tắt tính năng này, chủ yếu là vì họ thấy tính năng này 'khó chịu'.
Và MÁY MÓC CŨNG SAI
ADAS không phải lúc nào cũng hoạt động tốt như bình thường, thực tế ở mọi xe, không có nhà sản xuất nào được miễn nhiễm.
Đã có báo cáo về các trường hợp phanh ảo, hiệu suất hoạt động giảm trong điều kiện mưa, sương mù và ánh sáng yếu.
Việc thiếu chuẩn hóa về thuật ngữ dùng trong ADAS và thông tin không đầy đủ về nó cũng là một trở ngại cho người sử dụng.
MẤU CHỐT LÀ ADAS LÀM... HƯ NGƯỜI
Cái này đã được nghiên cứu gọi là hiệu ứng Peltzman-con người sẽ chủ quan hơn khi thắt dây an toàn (!) hay nói cách khác, khi ADAS được quảng bá như "thuốc an toàn bách bệnh" thì các lái xe cứ thoải mái "ăn nhậu khỏi cần tập luyện". Các con số khảo sát từ tai nạn giao thông đã cho thấy Hiệu ứng Peltzman là hoàn toàn có thật. Trong khi tỷ lệ tử vong do tai nạn giảm, tỷ lệ tai nạn lại tăng như để "bù đắp" cho tỷ lệ tử vong giảm. Việc áp dụng công nghệ ADAS dẫn tới khả năng người lái xe phụ thuộc quá mức vào công nghệ, trở nên yếu kém hơn trong việc thực hành kỹ năng lái xe an toàn - theo nhận định của nhà báo tạp chí Automotive (Mỹ).
Vậy kết luận lại là nên : ĐÁNH ĐÒN ADAS hay VỤT ROI LÁI XE HƯ?
Nguồn: Thuỷ Phạm
BÌNH LUẬN